پهنه بندی پتانسیل آتش سوزی در عرصه های مرتعی و جنگلی با استفاده از تکنیک های سنجش از دور و شاخص خشکی کچ-بایرام

کمبود منابع آب و خشکسالی های اخیر در کشور ما به چالش عمده ای تبدیل شده است. افزایش خشکی ممکن است پتانسیل آتش سوزی جنگل ها و مراتع را افزایش دهد و اثرات منفی زیادی بر محیط زیست و زندگی بشر بر جای گذارد. در دهه های اخیر روش های مختلفی به منظور پهنه بندی پتانسیل آتش سوزی جنگل ها و مراتع از جمله شاخص خشکی کچ- بایرام ارائه گردیده است، که داده های ورودی این شاخص می تواند داده های هواشناسی و یا داده های دمای سطح زمین حاصل از داده های ماهواره ای باشد. بنابراین هدف اصلی تحقیق حاضر پهنه بندی پتانسیل آتش سوزی جنگل ها و مراتع استان اصفهان با استفاده از داده های ماهواره ای و اقلیمی می باشد. شاخص کچ- بایرام بر اساس محتوای رطوبتی خاک است و دامنه خشکی خاک را بین 0 ( حداقل کمبود رطوبت خاک با احتمال آتش سوزی کم) تا 800 ( حداکثر کمبود رطوبت خاک با احتمال آتش سوزی شدید) نشان می دهد. جهت محاسبه این شاخص داده های حداکثر دمای روزانه، بارش روزانه و متوسط بارش سالانه از 17 ایستگاه هواشناسی استان تهیه گردید. علاوه بر استفاده از داده های هواشناسی, 5 الگوریتم سابمائو، کول و کاسیلیس، یولیویری و ویدال بر روی تصویر ماهواره ای سنجنده مودیس در تاریخ 18 جولای 2010 جهت استخراج دمای سطح زمین اعمال گردید. نقشه پتانسیل آتش سوزی بر اساس داده های هواشناسی و شاخص خشکی کچ- بایرام تولید و طبقه بندی گردید‎‏‎ًٌُْْ، سپس صحت این شاخص به کمک پنج روش طبقه بندی اقلیمی شامل دومارتن، آمبرژه، گوسن، کوپن و چند متغیره مورد ارزیابی قرار گرفت. در بین الگوریتم های دمای سطح زمین، الگوریتمی که دارای بالاترین همبستگی با داده های دمایی ایستگاه های هواشناسی بود جهت تعیین پتانسیل آتش سوزی با استفاده از شاخص kbdi مورد استفاده قرار گرفت. الگوریتم سوبرینا دارای بالاترین میزان همبستگی (80%<) بود که حداکثر اختلاف دمایی در الگوریتم سوبرینا با داده های دمای مشاهداتی 5/2 درجه کلوین در ایستگاه زرین شهر و حداقل اختلاف دمایی 122/0 درجه کلوین در ایستگاه میمه می باشد. لذا جهت پهنه بندی پتانسیل آتش سوزی با استفاده از داده های ماهواره ای از داده های دمایی به دست آمده در الگوریتم سوبرینا استفاده گردید.مطابق با نتایج به دست آمده، بیش از 99? همبستگی بین شاخص kbdi استخراج شده از طریق داده های اقلیمی و داده های دمایی ماهواره ای نشان می دهد که داده های سنجش از دور می تواند جهت پهنه بندی پتانسیل آتش سوزی در منطقه مطالعاتی مورد استفاده قرار گیرد. حداکثر و حداقل پتانسیل آتش سوزی در مناطق شرقی و غربی استان به ترتیب مشاهده گردید. مقایسه بین پوشش گیاهی و نقشه های پتانسیل آتش سوزی استخراج شده از منطقه نشان داد که احتمال آتش سوزی در مناطق شرقی به علت پوشش گیاهی کم و پراکنده‏‎، کم می باشد در حالی که در مناطق غربی به علت پوشش گیاهی متراکم تر در صورت بروز خشکسالی پتانسیل آتش سوزی افزایش می یابد.